ABD - Çin Ticaret Savaşlarında İkinci Round

Çin geçtiğimiz haftalarda bir dizi Nadir Toprak Elementlerine ihracat kontrolü koymuş ve ABD gemilerine de ek liman ücretleri getirmişti. Bunun üzerine ABD başkanı Trump, Cuma günü sosyal medyasında paylaştığı mesajda Çin'in düşmanca davrandığını ve olası Xi - Trump görüşmesinin bi anlamı kalmadığını ve görüşmeyi iptal edeceğini açıkladı. Trump ayrıca Çin'in bu tavrının sürmesi halinde 1 Kasım'dan itibaren geçerli olmak üzere %100 gümrük tarifesi artışları yapacağını duyurdu.

Cuma günü tüm piyasalar sert tepkiler verdi, ABD borsaları ve kripto piyasalarında volatilite ve düşüşler arttı. Piyasalar gelişmelerin Trump'ın ilk yönetimi devraldığı Ocak-Şubat dönemine benzer bi tarife savaşlarına dönmesi endişesi taşıyor.

Piyasalar haksız sayılmaz. Bugün Çin ticaret bakanı tarafından yapılan açıklamalarda Çin'in geri adım atmaya niyeti olmadığı anlaşılıyor. Bakan ilk önce ABD'nin Çin gemilerine ek ücretler koyduğunu ve Çin'in buna misilleme yaptığını söyledi. Ayrıca NTE'lere konulan ihracat kontrollerinin Çin'in meşru bi hakkı olduğunu, sivil kullanımlar için ticaretin devam edeceğini ancak askeri kullanımlara izin vermeyeceklerini açıkladı. %100 tarife artışı tehdidi içinse ABD'nin böyle tehditlerle bi yere varamayacağını ve anlaşmanın tek yolunun oturup konuşmak olduğunu vurguladı. Bakan çok açık şekilde tehditlere boyun eğmeyeceklerini vurguluyor.

ABD çok uzun yıllardır Çin'e çip ve çip üretim için gerekli ekipmanların satışı, ve gelişmiş çip üretimi için gerekli tasarım patentleri için kısıtlamalar uyguluyor. ABD tarafından yapılan açıklamalarda Çin'in bu teknolojilere erişiminin ulusal güvenlik tehdidi olarak görüldüğü sürekli söylenen bir şeydi.

Gelinen noktada Çin tüm dünyada çip üretimi, elektrikli otomobillerin bataryaları, savaş uçakları ve diğer birçok kritik teknoloji üretiminde gerekli olan nadir toprak elementleri üretiminin %70'inden fazlasını gerçekleştiriyor. Çin bu alandaki üstünlüğünü kullanarak ticaret savaşlarında bi hamle yapmak istiyor.

Nadir toprak elementleri konusundaki dışa bağımlılıklarını azaltmak için Avrupa devletleri ve ABD uzun süredir çalışıyor. Er yada geç bu sorunu çözeceklerdir ancak bu belli bi zaman alacak. Çin de uzun süredir çip üretimi için gerekli olan EUV makinelerini üretmek için çalışıyor, Huawei gibi Çin'li şirketler Nvidia alternatifi AI çipleri geliştirmek için çalışmalar yapıyor. Ancak Çin de bu alanda kısa süre içinde muvaffak olur gibi gözükmüyor.

Çin'in amacı NTE'lerdeki avantajlarını kullanıp ABD'den gelişmiş AI çipleri ithal etmek olabilir. Bunun için ABD'yi masaya davet ediyor. Ancak ABD mevcut kısıtlamaları sürdürmek ve NTE satışları konusunda da tarife gücünü kullanarak Çin'e geri adım attırabileceğini düşünüyor. Taraflar geri adım atmazsa sonuç iki taraf için de kötü olacak. Önceki tarife savaşı tarafların geri adım atmasıyla sonuçlanmıştı.

Ticaret savaşlarının genişleme riski var çünkü Çin'in ya kendi çiplerini geliştirmek için zaman kazanması lazım yada gelişmiş Nvidia ve AMD çiplerine erişmesi gerek. Verinin ve veri işlemenin çok önemli olduğu bi dönemde Çin bu alanda geri kalmasının yeniden ABD tahakkümü altına gireceği anlamına geldiğini biliyor ve hamleleri buna göre yapıyor. Ellerindeki kozları kullanmaya niyetli olabilirler.